Hîpoteza Sapir-Whorf, bi salan e eleqeya zimanzanan, antropologan û derûnasan dikişine. Li gor vê terorîyê, bastûra zimanekî, bandorê têgihiştin(cognition), nêrîna jiyanê û heta çanda axaftvanên wî zimanî dike(Sapir, 1929; Whorf, 1956). Her çend ev teorîyê di nav zanyaran de bê nîqaşêkirin jî, çarçoveyek balkêş ji bo analîzkirina zimanên cihêreng pêşkêşî …
Bêtir »Li Polînezyayê serxwebûnxwaz bi ser ketin
Partiyeke Polînezyayê Tavini ku serxwebûna welêt daxwaz dike, di hilbijartina herêmî de bi ser ket. Tavini ji bilî serwebûnê, li Polînezyayê daxwaza guherînên civakî-aborî yên bingehîn dike. Lewma jî her ku diçe bingeha wê ya siyasî ya di nava civaka Polînezyayê de xurtir dibe. Partiyeke Polînezyayê ku serxwebûna welêt daxwaz …
Bêtir »Galê plana parastina ziman amade kir
Hukumeta Galê dixwaze heta sala 2050 hemû zarok bikaribin bi zimanê Galî biaxivin. Di çarçoveya plana ji bo ziman de, hukumeta herêmî bi partiya serxwebûnxwaz Plaid Cymru re Peymana Hevkariyê îmze kir. Hukumeta Welatê Galê ji parastina ziman planeke qanûneke berfireh amade dike. Armanca hukumetê ev e, heta sala 2050 …
Bêtir »Li Sûdanê paramîlîter serî hildan
Li Sûdanê şerê di navbera hêzên çekdarî de sê roj li dûv xwe hişt. Di pevçûnê de piraniya wan kesên sivîl herî kêm 100 kes hatin kuştin û bi sedan kes birîndar bûn. Aliyên şerê navxweyî yê li Sûdanê Artêşa Sûdanê û Hêzên Piştevaniya Lezgîn e. Li Sûdanê şerê di …
Bêtir »Federasyona Walonya-Brukselê biryara kontrola siyasetê da
Herêma Walonya ya li Belçîkayê kontrola xwe ya li ser butçeya parlamentoya herêmî dişidîne. Biryara venêrîna pereyê ji bo parlemenê tê terxankirin, ji aliyê Federasyona Walonya-Brukselê ve hate dayîn. Herêma Walonya ya li Belçîkayê kontrola xwe ya li ser butçeya parlamentoya herêmî dişidîne. Biryara venêrîna pereyê ji bo parlemenê tê …
Bêtir »Katalan modela referandûma Quebecê nîqaş dikin
A.Rahman Çelîk Piştî şeş salan Katalonya dîsa dixwaze referandûmê pêk bîne. Hewldana hikûmeta Katalan a ji bo amadekirina çarçoveyeke hiqûqî ya referandûmê li Katalonyayê bû sebeba nîqaşan Carles Puigdemont hukumeta katalan bi desteka siyasî ya ji bo hukumeta Pedro Sanchez sûcdar kir Hikûmeta navendî da Îspanyayê ragihandin ew ê destûrê …
Bêtir »Salvegera Peymana Aştiyê ya Îrlandaya Bakur
10 Nîsanê salvegera peymana aştiyê ya li Îrlandaya Bakur e ku wekî Peymana Îna Bi Xêr tê pênasekirin. Ev peyman ji bir 25 sal berê di navbera nûnerên civaka Katolîk û Protestan ên Îrlandaya Bakur û hukumeta Brîtanyayê de hate îmzekirin. 10 Nîsanê salvegera peymana aştiyê ya li Îrlandaya Bakur …
Bêtir »NATO Fînlandîzasyonê bi dawî kir
Êrişa Rûsyayê ya li dijî Ukraynayê li Ewrûpayê bi bayê bezê dibe sebeba guherînên mezin ên siyasî. Yek ji encamên şerê li vî welatî berfirehbûna NATO’yê ya ber bi Îskandînavyayê bû. Fînland çend roj berê bû endamê 31. ê NATO’yê. Êrişa Rûsyayê ya li dijî Ukraynayê li Ewrûpayê bi bayê …
Bêtir »Wergerandina Ulyssesê xebateke polîtîk û dîplomatîk e-2
Ji niha ve bi xêra Ulyssesa me di navbera Ayrlendê û Kurdistanê de girêdaneke qayîm û neqetên çêbûye jî. Dostên me yên li Ayrlendê zêde dibin. Ayrlendê, wekî heqê min wergêrî, piştevaniyeke darayî jî da min, kerem û letafeta ku kurd çu caran layîqî hev du nabînin. Pirtûka Ulyssesê ya …
Bêtir »Skotland Wezareta Serxwebûnê damezrand
Hukumeta nû ya Skotlandê Jamie Hepburn wekî Wezîrê Serxwebûnê peywirdar kir. Wezaret wê karûbarên ji bo proseya serxwebûna Skotlandê fînanse bike. Yek ji karê Wezareta Serxwebûnê jî kordînekirina hemû xebatên ji bo serxwebûna welêt e. Skotlanda ji Brîtanyayê serxwebûna xwe daxwaz dike wê ji îro pê ve bibe xwediyê Wezîrê …
Bêtir »Li Welatê Baskê şoreşa ziman
Encamên Anketa Sosyolîngûîstîk a 2021’an a Welatê Baskê hate weşandin. Daneyên dawî nîşan didin, di 30 salên dawî de 261.000 kes fêrî zimanê Baskî bûne. Ev serfirazî li Welatê Baskê ji bo parastina ziman wekî şoreşekê tê qebûlkirin. Li Welatê Baskê polîtîkaya parastina ziman encamên serfiraz bi xwe re tîne. …
Bêtir »Ulysses hişmendiya kolonîzebûyî têk bir-1
Joyce bi berhemên xwe ve, nemaze bi Ulyssesa xwe ve, li hemberî kolonyalîzma giran a ingilîzan karekî gewre û ‘ezîm pêk aniye û berê hişmendiya kolonîzebûyî daye têkçûnê. Niha îro, bêtir ji her demê, pêdiviya me kurdan bi vê yekê heye. Nivîskar û wergêr Kawa Nemirî têkildarî wergera Ulyssesê got: …
Bêtir »Li Fînlandê rastgir bi ser ketin
Li Fînlandê Partiya Sosyal Demokrat a serokwezîr Sanna Marin di hilbijartinê de têk çû. Koalîsyona Neteweyî ya rasta navendî, bi wergirtina 20.7 ji % dengan bû partiya yekemîn. Li welatê Skandînavya Fînlandê encamên hilbijartina giştî partiyên rastgir kêfxweş kir. Partiya Sosya Demokrat a serokwezîr Sanna Marin di hilbijartinê de têk …
Bêtir »Fransa statuya Kaledonyaya Nû muzakere dike
FLNKS diyar kir, ew ê civînên bi hukumeta Fransayê re di navbera 7 û 15’yê Nîsanê li Parisê bê lidarxistin. Rêxistinê di daxuyaniyê de da zanîn, Fransa ji bo lidarxistina muzakereyan çarçove û rêbazeke maqûl pêşniyaz kiriye. Fransa careke din bi Kaledonyaya Nû re dest bi muzakereyên ji bo statuyê …
Bêtir »Îspanya li Baskê paş ve gav avêt
Îspanya bi daxuyaniyekê dawî li polîtîkaya xwe ya li dijî girtiyên ji Welatê Baskê anî. Cara ewil di 2018’an de bi hukumeta serokwezîr Pedro Sanchez Îspanya îşaretên guherîna polîtîkaya xwe dabû. Îspanya bi daxuyaniyekê dawî li polîtîkaya xwe ya li dijî girtiyên ji Welatê Baskê anî. Wezareta Karên Hundir a …
Bêtir »Zazakî wê li Stenbolê bê fêrkirin
Belediyeya Stenbolê ku 3 sal berê dest bi dayîna dersên kurdî (kurmancî) kiribû, niha jî ji bo kirmanckî/zazakî qursê vedike. Bernameya ku dê 96 saetan bidome, yên bixwazin dikarin navên xwe qeyd bikin. ÎSMEK (Qursên Perwerdehiya Pîşe û Hunerê) di bin banê Şaredariya Bajarê Mezin a Stenbolê de di gelek …
Bêtir »Federalîzma Swîsreyê û demokrasiya dîrekt
Aliyekî Swîsreyê ya li cîhanê bale dikişîne, cihêrengiya wê ya ziman û otonomiya kantonan e. Swîsre ji bo mafên her çar komên ziman û xweseriya dîrokî ya kantonan sîstema federal pejirandî ye. Swîsre welatekî biçûk ê Ewrûpayê ye ku bi sedan salan e di nava sîstema navneteweyî de bi sekna …
Bêtir »Konfederalîzm ji Belçîkayê re nabe
Ez vê wekî “modela cappucino” pênase dikim: Di bin banê vê de wê li hemû aliyên Belçîkayê bingeheke fînansî ya federal hebûna xwe bidomîne. Ewlekariya sosyal a bingehîn, ewlekarî û polîtîkaya derve wê di bin banê vê de be. Ev qehwe ye. Lêbelê eyaletên federal ew ê serbest bin ji …
Bêtir »Belçîka polîtîkaya penaberiyê dişidîne
Ofîsa Komîseriya Giştî ya Penaber û Bêwelatiyan a Belçîkayê ye (CGRA) ragihand, wê di Sibatê de ji bo 1804 dosyeyan de biryar daye. 41 ji % daxwazên ji bo penaberiyê hatine qebûlkirin û yên mayî hatine redkirin. Li Belçîkayê di meha Sibatê de 2,399 kes serî li mafê penaberiyê dan. …
Bêtir »Referandûma Awustralyayê ya li ser Aborîcînan
A.Rahman Çelîk Gelên Awustralyayê wê ji bo gelên ewil ên welat, Aborjîn û Giraviyên Avtenga Torresê biçin ser sindoqan. Li Awustralyayê ji cerga mêtingeriya Brîtanyayê ve, cûdakariya li dijî gelên xwecî didome. Li dijî vê cudakariyê referandûmeke dîrokî li dar dikeve. Di referandûmê de wê ji gel bê pirsîn ku …
Bêtir »Herêm daxwaza tevlîbûna biryaran dikin
RLEG (Herêmên Ewrûpayê yên Xwedî Erkên Qanûnçêkirinê) li bajarê Bilbao ya Welatê Baskê civiyan. Beşdarên civîna ku di 22’yê Adarê de hate lidarxistin, Deklerasyona Bilbaoyê qebûl kirin. Di belgeyê de pêdiviya şopandina sîstema Yekitiya Ewrûpayê û derfeta tevlîbûna biryaran a herêm û welatên biçûk hate pêşniyazkirin. RLEG (Herêmên Ewrûpayê yên …
Bêtir »