Ev welatê ku ji 2 milyon kîlomêtreqareyî mezintir e, girava herî mezin a cîhanê ye. Li ser vî welatê ji berf û qeşayê pêk tê, bi tenê 56 hezar kes dijîn. Lê kêmbûna nifûsê ji bo hebûna otonomiya berfireh a vê giravê nebûye asteng. Ala Grînlandê Danîmarka, di 1979’an de …
Bêtir »Dadgeha Ewrûpî ji bo kurdî Tirkiyeyê mehkûm kir
Dadgeha Mafê Mirovan a Ewrupa têkildarî çalakiyên ji bo zimanê dayikê biryara xwe da. Dadgehê diyar kir, lidarxistina çalakiyên ji bo zimanê dayikê ne sûc e. Kesê bi navê Hakim Aydin sala 2009’an ji ber ku li Tirkiyeyê hatibû binçavkirin, serî li dadgeha Mafê Mirovan a Ewrûpayê da. Sedema binçavkirina …
Bêtir »Toleransa Çînê ji bo serxwebûna Taywanê tune ye
Çay Îng-Wena ku di hilbijartinên serokatiyê yên dawî de bi ser ket, careke din bû seroka Taywanê. Lê dema nû ya serok Îng-Wen, bi mezinbûna aloziya bi Çînê re dest pê kir. Wezîrê Karên Derve yên Amerîkayê Mike Pompeo, di roja ewilî de ji bo serfiraziya hilbijartinê Îng-Wengê pîroz kir …
Bêtir »Îtalyayê 6 meh mafê xebatê dide hin koçberan
Krîza penabariyê li Îtalyayê bi dawî nabe. Li vî welatî bi sed hezaran koçberên ku ne xwediyê mafê mayînê ne, hene. Û di prosesa şewba koronayê de, krîza penaberiyê li Îtalyayê kûrtir dibe. Ev welatê ku nuqteya pêşî ya xwegîhandina koçberan e, bi pêvajoya şewbê re, adeta terkî qedera xwe …
Bêtir »Koperatîfa Alencop: Li Barselonayê aboriya piştgiriyê
Barselona bi tevgerên ekolojîk, femînîst û aboriya piştgiriyê weke laboratûwareke mezin a ceribandinên îdeolojiya azadîxwaz e. Koperatîfeke aboriyê ya li Katalonyayê hatiye damezrandin, bi piştgiriya şaredariyê ev 5 sal in hebûna xwe didomîne. Koperatîfa Alenkop a li Barselonayê, di 2015’an de ji aliyê komeke dilxwazên aboriya piştgiriyê ve hat avakirin. …
Bêtir »Li Brîtanyayê kampanyaya ji bo Rojava
Komeleya Aboriya Piştgiriyê ya li Brîtanyayê, bi mebesta desteka ji bo Rojava, li ser înternetê kampanyayek da destpêkirin. Bi mebesta danasîna naverok û armanca vê kampanyaya watedar, vîdyoyeke kurt hat weşandin. Kesên xêrxwaz bi riya malpera komeleyê https://www.crowdfunder.co.uk/water-for-rojava dikarin bi dayina ji 1 euroyî heta 300 euroyî tevlî vê kampanyayê …
Bêtir »Testên atomê Polînezyayê wêran kirin
Polînezya ku ji gelek giravên biçûk pêk tê, herêmeke fireh a li rojavayê Okyanûsa Pasîfîkê ye. Ji 100î zêdetir giravên li vê herêma okyanûsê bi navê Polînezyaya Fransayê di bin rêvebiriya Parîsê de ye. Moetai Brotherson Lêbelê dewleta fransî, bi testên çekên nukleer, bi dehan salan aramiya li van giravên …
Bêtir »Li Amazonê 10 hezar sal berê çandinî hatiye kirin
Heta roja îro, Rojhilata Navîn û Çîn wekî deverên ku destpêkê Çandinî lê hatiye kirin dihatin naskirin. Lê di encama vekolînên li Amazonê derket holê, li vê herêmê jî çandinî di demeke pir kevn de hatiye kirin. Komek lêkolîneran li herêma Amazonê ya li Bolîvyayê vekolîn dikirin, bi keşfa xwe …
Bêtir »Xizaniya li Afganîstanê kûrtir dibe
Lîmon çavkaniya vîtamîna C’ye û ji bo pêşîgirtina li sermayê, zivistanê pir zêde tê bikaranîn. Lê krîza koronayê bandorê li buhayê lîmonê jî kiriye û gelek aliyên Afganîstanê kîloyek lîmon bi 5 dolarî tê firotin. Herwiha, arvan jî wekî gelek pêdiviyên din ên bingehîn, di piyaseyê de bihayê wî ji …
Bêtir »Kostarîka: Mafên xweciyan heye lê hukumet pratîze nake
Li Kosta Rîkayê ku yek ji welatê Amerîkaya Latîn e, di demên dawî de êrişên li dijî xweciyan zêde bûne. Komên çete yên girêdayî kesên dewlemend, bi armanca ew terka erdên xwe bikin, êrişê xweciyan dikin û gelek caran di van êrişan de xwecî tên kuştin. Serokê Kosta Rîkayê Karlos …
Bêtir »Li Bijagosê serdestiya mêr didome
Gîne Bîssaû welatekî li rojavayê Afrîkayê ye. Komegiravên Bîjagos jî ku ji 88 giravên pêk tên, bi ser vî welatî ve ye. Bîjagos, ji ber cihêrengiya xwe ya xwezayî, di 1996’an de ji aliyê UNESCO’yê ve wekî mîrateyeke xwezayî hatiye qebûlkirin. Wekî li herêmên din ên Gîne Bîssaûyê, li civaka …
Bêtir »Xweciyên li Brezîlyayê bi qirbûnê re rû bi rû ne
Rêvebiriya rastgir a Bolsonaro ku bûye alavek kêrhatî ya sîstema neolîberalîzmê, ji bo pêşîgirtina li şewbê tevdîrên pêwîst nagire. Gelê xwecî yên li Brezîlyayê koma herî jar e ku wê zirarê ji ber vê xemsariya mezin bibîne. Pisporên tenduristiyê li ser vê meseleyê li zengila xetereyê didin û didin zanîn, …
Bêtir »Pandemî sîstema Anglo-Amerîkan têk bir
Di 5’ê Gulanê de Brîtanya li Ewrûpayê bû welatê yekemîn ku herî zêde welatiyên wê ji ber vîrusa koronayê mirin. Hejmara kesên ji ber vîrusê mirin 30 hezarî derbas kir û bi vî awayî, Brîtanyayê Îtalya ya ku li ewrûpayê di rêza pêşî de bû, li dûv xwe hişt. Dewletên …
Bêtir »Korsîka doza mafên tenduristiyê dike
Korsîka giraveke li rojavayê Derya Spî ya bi ser Fransayê ve ye. Welatiyên li giravê ji bo otonomiyeke berfireh, demeke dirêj e li dijî Fransayê têkoşînê dimeşînin. Siyaseta neteweparêz a Korsîkayê, bi manîfestoyeke xweseriyeke xurt beşdarê hilbijartinên herêmî yên 2017’an de bûbûn û di meclîsa Korsîkayê de piraniya kursiyan bi …
Bêtir »Enternasyonalîzma Kubayê ya ji bo tenduristiyê
Kuba demek dirêj e bi gelek welatan re bernameyeke hevkariya tenduristiyê dimeşîne. Lê cara pêşî, bi desteka xwe ya ji bo Îtalyayê ya ji bo têkoşîna li dijî vîrusa koronayê doktor û hemşîreyan Kuba ewqas zehf dibin mijara rojava cîhanê. Helbet Kuba ne tenê çûbû hawara Îtalyayê lê beriya vê …
Bêtir »Neandertal 50 hezar sal berê benê qeneb hilberandine
Bêrîvan Ayaz Neandertal hêlim hilberandine, gewher çêkirine, xwe bi pirçan xemilandine, agirê xwe dadane û li ser dîwarên şikeftan resim xêz kirine. Mirovahî ji kengê ve hilberîne zane ? Bi qasî ku dihat zanîn dîroka şaristaniyê herî zêde digîhîje 15 hezar sal beriya niha. Lê ji dema Neandertalan ku beriya …
Bêtir »Max Haiven: Piştî Coronayê venegerin jiyana normal
Doktor Haiven dibêje daxwaza vegera jiyana normal bi kêrî kapîtalîzmê tê û bang li mirovahiyê dike ku normaliya berê ku bi destê sîstema kapîtalîst hatiye damezrandin, qebûl neke. Doktor Max Haiven ku li Zanîngeha Anîşînabe Akî ya li Kanadayê akademîsyene, dibêje bi riya krîza koronayê, mirovahî piştî demeke dirêj ji …
Bêtir »Afrîkiyên li Meksîkayê: Venasîn pêk hat lê xizanî hîn didome
Afro-meksîkî ji dema dagirkirina Meksîkayê ya ji aliyê Îspanyolan ve li vî welatî dijîn. Kolonyalîstên Îspanyol, piraniya wan ji sedsala 15. û vir anîne Meksîkayê û ew wekî kole xebitandine. Ew bi hêviya azadiyê, bi rengekî aktîf beşdarî şerê rizgariya Meksîkayê bûne. Mixabin, piştî serxwebûnê jî cudaxwaziya li hember wan …
Bêtir »Yuval Noah Hararî: Xetereya mezin ne vîrus e lê otorîterîzm e
Dema hukumet şopandina mirovan zêdetir dikin, divê şopandina hukumetan jî zêde bibe. Di vê krîzê de dewlet pereyan wekî avê xerc dikin. Wekî welatiyekî, mafê min heye bizanibim ka ev pere ji kê re diçin. Gelo ev pere ji bo civakê an jî bo rizgarkirina şîrketên mezin tên xerckirin? Ajansa …
Bêtir »Vîetnam mîlîtarîzma amerîkî têk bir
Wê rojê li bajarê Saygon tevgereke awarte ya hewayî hebû. Helîkopterên ku vala dihatin, mişt ji mirovan tije bi hewayê diketin. Bi sedan xebatkarên seferetxaneya amerîkî û bi hezaran kesên ji hukumeta başûrê Vîetnamê re xebitîbûn ji ber şoreşê direviyan. Hêzên Artêşa Gel a Vîetnamê ya di bin rêvebiriya Ho …
Bêtir »Dayikên Plaza de Mayo tirsa ji faşîzmê têk birin
Ew, her hefte bi fotografên kur û keçên xwe yên hatibûn windakirin, li meydaneke paytexta Arjantînê Bûenos Aîresê rûniştin. Ev çalakiya çend dayikan a bi israr, di demeke kurt de veguherî tevgereke mafên mirovan a li dijî rejîma mîlîtarîst. Ji ber meydana çalakî dihat lidarxistin, navê dayînên Plaza de Mayo, …
Bêtir »