Tag Archives: civak

Ehmed Pelda Me zanîn, ezmun û tecrûbeyên xwe yên welatê xwe, mîrateya kalûbavan di jiyana modern de bikar neanî. An jî me çanda gelê xwe sêwî hîşt û xwe radestî çandeke din, civateke din û jiyaneke din kir. Em civateke rêncber in. Pîşesazî layîqî me ye. Û em dikarin vî …

Wan 10 hezar sal, li ser erdên xwe li gorî qanûn û edetên xwe jiyana xwe berdewam kir.Hêzên derve, herdem êrişên dagirkeriyû û talanê birin ser wan û aşên asîmîlasyonê li welatê wan damezrandin.Di van demên dijwar de, çol û çiya hatin hawara wan û ji van re bûn stargeh.  …

Maorî bi têkoşînê bên hevparê New Zelandê Rêvebiriya kolonyal, fam kir ku bi êrişên leşkerî mesele çareser nabe û bi maoriyan re dest bi muzakereyan kir. Di encama hevdîtinan de li ser aştiyê hat lihevkirin û Peymana Waîtangî hat amadekirin. Nûnerê Qraliyeta Brîtanî William Hobson û 500 serekeşîrên maorî îmzeya …

Welatê Swîsre, li dinyayê herî zêde bi demokrasiya xwe û standardên bilind ên jiyanê tê naskirin.  Digel vê jî, li vî welatî jin heta 1971’an ne xwedî mafê dengdanê bûn. Lewma jî Swîsre li cîhanê yek ji welatê herî dawîn e ku mafê dengdanê ya jinê qebûl kiriye. Afîşek ku …

Li Misrê hêviya ji bo civakekî azad û welatekî halxweş 10 sal berê bû sebebê serhildaneke civakî.Di encama raperîna gel de, dawî li rêvebiriya dîktator Husnî Mubarek hat anîn.Rêvebiriya Îxwanên olperest, hilweşîna hukumeta Mûrsî, hewldana şerê navxweyî yên alîgirên Îxwanê û operasyonên giran ên artêşê li dûv hev hatin…Gelê Misrê …

Mapûçiyên serhildêr, li stargehên nû xwe amade kirin û paşê bi êrişeke mezin, keleyên sembola zilm a kolonyalîzmê bi axê re kirin yek. Ev cara yekemîn bu ku miletekî li parzemîna Amerîkayê, kolonyalîstên hêzdar ên Îspanyol têk dibir. Ev çiyayên herdem serê wan bi berf, çemên avzelal û daristanên wekî …

Xelaya Patatan ku beriya 170 salan li Irlandayê pêk hat, bû mijara fîlmeke sînemayê.Di vê xelaya xedar de milyonek Îrlandî miribûn û 2 milyon kesî jî terka welatê xwe kiribû.Fîlm li Îrlandayê hatiye kişandin û vê tofana xelayê bi rêya jiyana masîgirekî tîne ser ekranê. Arracht ango Cinawir, fîlmeke di …

Ew bi hezaran salan, li ser erdên ji berf û qeşayê, tevlî naxirên pezkoviyan bi serbestî geriyan. Lê netew-dewletên nû, welatê wan parçe kirin û ew xistin nava tevneke giran a asîmîlasyonê.Digel êş û kulên bindestiya 100 salên dawî, gelê Samî ji bo ji erdên xwe yên dîrokî veneqete, hîn …

Ji vir 10 sal berê li welatekî Ereb çirûskek ji bo azadiyê pêket û paşê hemû welatên Ereb da ber xwe û belav bû.Ev tevgera bêhempa ewqas bibandor bû ku dewletên Ereb pê serûbin bûn û rêvebiriyên bihêz di encama wê de hilwşiyan.Rêvebiriyên Mûamer Qedafî, Abîdîn Bin Alî, Husnî Mubarek …

Ji vir 800 sal berê gelên xwecî yên li Amerîkaya Başûr, bi riya Okyanûsa Pasîfîk xwe gîhandine Polînezyayê. Polînezyaya ku ji gelek giravan pêk tên, 7 hezar km dûrî parzemîna Amerîkayê ye û lewma ev yek di şert û mercên wê demê de bûyereke gelek girîng tê hesibandin. Gotara kovara …

Digel nifûsa xwe ya zêde jî, Afro-Amerîkî ne di siyaseta giştî de ne û jî di rêvebiriyên xweciyê de têra xwe tên temsîlkirin. Lê jineke afro-amerîkî dev ji têkoşînê berneda û di dawiya dawiyê de bi ser ket. Jina têkoşer bû şaredara yekemîn a li eyaleteke Başûr û dilê civaka …

Lêkolîneke dawî xewnereşka li pêşiya civaka Amerîkî destnîşan dike. Li gorî lêkolînê di encama krîza koronayê de 54 milyon amerîkî bi birçîbûnê re rû bi rû ne. Li gorî lêkolînê, piştî ragihandina rewşa awarte ya li dijî pandemiya koronayê, ji 40 milyonî zêdetir welatî ji kar hatine derxistin. Rêjeya bêkariyê …

Bajarekî pîlankirî û xweş, avahiyên bilind ku zengîniya aboriyê yên Amerîkayê temsîl dikin û rê û kolanên paqij ku berûberê hev dirêj dibin…. Ev der bajarê Baltîmorê ya li eyaleta Marylandê ye. Lê divê mirov bi vê dîmenê ewil ê halxweşiyê nîşan dide, nexape. Li taxên dûrî navenda bajêr ku …

Antîfa, kurtenavê Antî-faşîst ango tevgera li dijî faşîzmê ye. Tevneke berfireh tevger û pêkhateyên çepên şoreşger e.. Peyva Antîfa, cara pêşî sala 1946’an li dijî Naziya Alman derket holê. Sala 2016’an piştî hilbijartina Donald Trump, Antifa li Amerîkayê lez da xebatên xwe.. Û 2017’an endamên wan daketin meydanan.. Li dijî …

Lîmon çavkaniya vîtamîna C’ye û ji bo pêşîgirtina li sermayê, zivistanê pir zêde tê bikaranîn. Lê krîza koronayê bandorê li buhayê lîmonê jî kiriye û gelek aliyên Afganîstanê kîloyek lîmon bi 5 dolarî tê firotin. Herwiha, arvan jî wekî gelek pêdiviyên din ên bingehîn, di piyaseyê de bihayê wî ji …

Gîne Bîssaû welatekî li rojavayê Afrîkayê ye. Komegiravên Bîjagos jî ku ji 88 giravên pêk tên, bi ser vî welatî ve ye. Bîjagos, ji ber cihêrengiya xwe ya xwezayî, di 1996’an de ji aliyê UNESCO’yê ve wekî mîrateyeke xwezayî hatiye qebûlkirin. Wekî li herêmên din ên Gîne Bîssaûyê, li civaka …

Doktor Haiven dibêje daxwaza vegera jiyana normal bi kêrî kapîtalîzmê tê û bang li mirovahiyê dike ku normaliya berê ku bi destê sîstema kapîtalîst hatiye damezrandin, qebûl neke. Doktor Max Haiven  ku li Zanîngeha Anîşînabe Akî ya li Kanadayê akademîsyene, dibêje bi riya krîza koronayê, mirovahî piştî demeke dirêj ji …

Afro-meksîkî ji dema dagirkirina Meksîkayê ya ji aliyê Îspanyolan ve li vî welatî dijîn. Kolonyalîstên Îspanyol, piraniya wan ji sedsala 15. û vir anîne Meksîkayê û ew wekî kole xebitandine. Ew bi hêviya azadiyê, bi rengekî aktîf beşdarî şerê rizgariya Meksîkayê bûne. Mixabin, piştî serxwebûnê jî cudaxwaziya li hember wan …

Mezopotamya bi şûnwarên şaristaniyên li ser wê hatine damezrandin wekî muzeyeke servekirî ya dîrokê ye. Cara pêşiyê di serdema neolîtîk de li ser vê axê şoreşa çandiniyê û kedîkirina sewalan dest pê kiriye Xerabreşka li Bakurê Kurdistanê ku li Cihanî wekî Gobeklîtepe tê naskirin, bi berhemên xwe yên zêdetirî 10 …

Di 100 saliya jenosîdê de komeleyên ji yûnanên Pontûsê yên li her aliyê cîhanê belav bûne ji Tirkiyeyê daxwaz dikin ku sûcên ku di salên 1913 û 1922’an de li hemberê mirovahiyê kiriye nas bike. Pontûs herêmeke dîrokî ya li bakurê Anatoliyê ye û berûberê keviyên Behra Reş erdên berfireh …

Hejmara van nameyên dîrokî di ser 700’î re ye û aniha ketiye nav arşîva înternetê ya Konseya Aucklandê. Robert Eruera yek ji berpirsê parastina kelepûra maorî ye û di vê mijarê de ji Radyoya Zelandaya Nû ye wiha axivî ye: “Ew wekî pencereyên demê ne ku hûn dikarin tê de …