Infowelat Enformasyon Ji Bo Welat
Gotarên Têkildar
Gama miletêko kolonî nêşko hedefanê kolonyalan ê dijminê xo çinê bikero/ raşano tede hemberê ziwan û kulturê xo de hîssêkê şermkerdişî virazyeno. Nê ra kultur ra şerm (culture cringe ) yeno vatene.
Gama miletêko kolonî nêşko hedefanê kolonyalan ê dijminê xo çinê bikero/ raşano tede hemberê ziwan û kulturê xo de hîssêkê şermkerdişî virazyeno. Nê ra kultur ra şerm (culture cringe )yeno vatene.
Namê min Fionnghuala Nic Roibeaird o û Fionnghuala sey F-I-O-N-N-G-H-U-A-L-A yeno nûştene. No versiyonê nê nameyî yo tewr kan o û yo ke manayê nameyî nişan dano no yo. Wexto ke şima ‘gh’ ci ra vecê, manaya nameyi zî vindî beno. Manaya Fionnghuala poro zerd o ke riseno serê milan o. ‘Fionn’ bixo yeno manaya ‘zerd’ î û ‘ghuala’ zî mil ê. No ‘h’yo vere ‘g’yî de herfê ‘g’yî bêveng keno. Mi wina name kerdo pîlanê mi çunke Homayî ez bi poreko zerd o biroqnaye do. Hema zî porê mi zerd o la seba ke ecêbiya nasnameyê min o a zafhet nişan bido min porê xo nika kilm kerdo.
Ez seba dibistana verîn şiya Bunscoil Phobal Feirste û ew ca de serra ez şiya hîrê hebî Fionnghuala bibî, la namê xo de wayirê ‘gh’yî tenê ez bîya. Û dima ra Fionnghualaya ke dibistana verîn ra derbasê Coláiste Feirste, dibistana mîyanîn a Îrlandî ya Belfastê de zî tenê ez bîya. Ew ca de serrê mi de hîrê hebî Fionnghuala estbî û nameyê hemin de ‘gh’ estbi. No semed ra nameyê xo ser ez bi hîssêko normal bîya pîl la mi hertim zanê ziwanê mi ser gargar/nîqaş esto û mi no çî eştê xozerre.
Her çiqas mi hes kerdê ez babê xo dir Îrlandkî qiseyî bikerî û mi dadî xo ra zî seba ke ceribnê ke qiseyî bikero mi hes kerde la gava ma teberê keyeyê xo de bî, dibistan de ya zî Merkezê Kulturî de bî, gava babê mi mi dir Îrlandkî qiseyî bikerdê, ez şermayê. Gama miletêko kolonî nêşko hedefanê kolonyalan ê dijminê xo çinê bikero/ raşano tede hemberê ziwan û kulturê xo de hîssêkê şermkerdişî virazyeno. Nê ra şermo kulturî (culture cringe )yeno vatene.
No, şima ziwanê dayikê xo bizanê bîle, realîteyê cuya miletêkê kolonî yo. Çunke kolonyalîzm sînsî, vilabîyaye û raşta zî bi-rik o. Labelê eynî wext de qasê terzê “mastanê xo ser korî sos wazena” çîyeko acizker o – no beynate de no vatiş de ganî nîjadperestî û kolonyalîstî yê Îngîltereya Emperyalîst çiman ver bêro grewtene- û eynî wext de qasê terzê birnayişê xizmetanê ziwanê Îrlandkî acizker o û qasê bizanahî xeletnûştişê nameyanê tabelayanê Îrlandkî acizker o. La 18 serrîya xo de, mi ferq nêkerdê no helwest çiqas tebere şeş wîlayetan de serdest bi.
Badê sewîya-A ez şîya Galway NUI seba muhendîsî biwanî û în mi ra va ke ez êşkena bi Îrlandkî, ziwano ke heya nika ziwanê akademî bi, dewam bikerî. Rewş wina nêbi helbet. Ma rapey şim qedexe ser, nişka ra, cuya mi de reya verên, ez bi ‘gh’ ya zî bê ‘gh’ tenê yew Fionnghuala bîya na serre.
Agus níos measa arís/û reyna naye xirabêrî, hemberê ziwanî de sewîyêka nizme de dijminî estibi û Îrlandkî qiseykerdoxê ewcayî de hemberê êyê ke Bakûr ra yenê ra pirnikberzî û zuppeyî xo nîşan dê. La rewş hend zî xirab nêbi. Ez her wext merdimêka polîtîk bîya û meseleyanê weçînayişê cenîyan û piştîdayişê seba Fîlîstînî de ez raştê tay grûban amîya ke fenê mi fikiryê û ma pîya seba ke Yewîtîya Wendekaran piştî bido Hereketê Mueyyîdeyê Boykot û Tecrîdî, ma kampanyayêka serkewte berd serre.
Ez raştê grûbêk amîya ke în ziwan-bedelnayişê Îrlanda kolonyalîzm û neo-lîberalîzma girêdê. Ez raştê grûbêka raşt-gir a kokra-dînperest amîya ke sey ‘Mayo ra Keyeyê Burkeyî’ namê cîn vila bibi la ma ci ra vatê Dêra Baptîst a Westportî. Rojêke, kampus de verê masê mayê Îrlandkî de maseyêkê seyyewbînanî ya hemberê zewacî estibî û kesêko ez nêzana eza piştî bidî ci ya nê, masa vila kerd û malzemeyi perçe kerdî. Burkeyan ra Cue bi cinêr/bom û venda asayîşan.
No semed ra, asayîşî agahîyê mi waştî, mi dayî û ê vat ‘Nic Roibeaird, no Îngîlîzkî de yeno çi mana?’. Ke ez, a ke Béal Feirste ra amîya, a ke derdorêko polîtîk de bîya pîl, a ke zana ma riyê kolonyalîzmî Îngîlîzkî qiseyî kene, a ke bi awayêko aktif mezgê xo dekolonyalîst kerdo, ê ra va ke ez ‘nameyê xo yê koletî’ nêşuxulnena.
Asayîşan, Burkeyanê ke risayî sewîyeya hîsterî û nika panoyê îlanî ke postere înan sero yo verar kerdib û xo eşte vernî şarî ke “herêmê sûcî de xerakerdiş” nêvirazyo dir eleqeder bîyê, seba ke îddîayanê Burkeyanê ‘haydûdî’ bitemernê, malumatê ma girewtî. No semed ra, asayîşî agahîyê mi waştî, mi dayî û ê vat ‘Nic Roibeaird, no Îngîlîzkî de yeno çi mana?’. Ke ez, a ke Béal Feirste ra amîya, a ke derdorêko polîtîk de bîya pîl, a ke zana ma riyê kolonyalîzmî Îngîlîzkî qiseyî kene, a ke bi awayêko aktif mezgê xo dekolonyalîst kerdo, ê ra va ke ez ‘nameyê xo yê koletî’ nêşuxulnena. No term ma do dima ra pire binuans bêrim ser û hîna zelal bikerim. Ê ewnîya mi ra û adrese mi ra û va ke ‘Yanî ti Belfast ra ya?’ ‘Ye’ mi vat, û Fionnghuala de ‘gh’ zî esto.
Eşkera vacî, muhendîsî karêko gorê mi nêbi. Ez ageyrawa Belfast û axir seba Tarîx û sosyoloji biwanî şîya Queen’s. Û reyêna ‘gh’ û nameyê mi bixo wina aysê ke bîyê semedê tay probleman. Serra ewilîn de ma mecbûrî bî ke makaleyanê xo hem bi awayêko çapkerde hem zî elektronîk teslîm bikerim. Gama ez şîya maqaleyê xo teslîm bikerî mi ra nameyê min o Îngîlîzkî ame waştene. Mi zî vat nameyê min o Îngîlîzkî çinyo. Dima ra mi ra vat ke resepsîyonîstî qet nêdîyo Fionnghuala bi no awan bi ‘gh’ ameyo nûştene. Dima ra mi no rewş Facebbook de bar kerd û mi vat mi xo ‘nameyê koletî’ ra xelesno.
No, hetê tay çepgirana bi awayêko tinazker sanki ez mîtê koleyê çermspîyan roşena ameyê pêşkeşkerdene. Seba kesê ke nê nêzanê ez vacî, teşebbusêk o tebere tarîxî de yo ke merdim îddîa bikero ke Îrlandî zî eyê ke kobeyê Afrîka ra reyêk ameybî remnayişî fenê în tebîîyê koletîyê. No îddîa seba îrlandî-Amerîqayijî nîjadepersetîya ke însanê renginan hîs kerdê qicbifînê erzîyabî orte û no çîyêko mi kerdê ke ez kolonyalîzmo mîyanxoyî roşin bikerî tam eqsê êy bi.
Her çiqas, no, bi qest û bi amancê gayrîmeşrûkerdişê zafêrî kanpersetî û mîkroêrîşê bi israrî ke sey Îrlandîyêk mi tecrube kerdê beyanêko xelet bo zî, firsetêko baş bi ke ma destpêkerdişê dîskurê mîtê koletîya çermsipîyan xoaqilde bigerim û ‘nameyê koletî’ newe ra bigerim xo dest ke no term gava mi newe şixulna, verê mi orte de çinê bi. Seba nê zî gama ez nika açarnayişê nameyê xo yê Îngîlîzkî rê etif bikerî sey ‘namayê koletî’ nê, nameyêko kolonîze bîyo etif kena.
Gama Îrlandkî derdorê ma de yo,bi taybetî cayê ke sey raverîwaz xo pênase kenê de kolonyazlîzm zî verê ma de yo. Semedê tarîxê ma yo têtewer û cîyayîya ma ya mezhebî ya daîmî, meylêk esto ke seba ma komelê Protestanan ra dûrî nêkiwum mîras û heqîqeto wişk ê kolonyalîzmî nêvînim. No miyane xo de nîyetêko baş bihewêno zî nêvînayişê kolonyalîzmî ê orte ra nêkeno ra. Çiyo ke keno sey ke Ngũgĩ wa Thiong’o yo Kenyayij name keno no muhafazakerdişê ‘normalîyê anormalî’ yo.
Kolonyalîzm bi cumleyanê Ngũgĩ wa Thiong’oyî ma vacim, ‘bombayêka kulturî’ teqna ke tesîrê cê bawerîyê miletêk bi nameyanê în, bi ziwanan, cugeh, mîrasê mucadeleyî, pîyacuyayiş, kapasite û peyino peyin bixo-bawerîyê în çinê kerd.
Bi ma dano hîskerdiş ke no ziwanêko tu eleqeyê cê bi erdêko ma sero cuyenê ya çinyo, têkiliya ma ya derdorê ma, ya zî ê bînan dir ser tu tesîr nêkeno û ziwanê dayika ma nîyo, normal o ma nê ziwanî qiseyî bikerim. Warê ziwanê ma de, ziwan û kulturêk ke bi rayê fethkerdişê kolonyalîstî bizor ma ser ameyo ferzkerdiş û zafziwanî rê ca nêverdeno deyo deste ma. No ma hemin însanetî ra veceno.
Kolonyalîzm bi cumleyanê Ngũgĩ wa Thiong’oyî ma vacim, ‘bombayêka kulturî’ teqna ke tesîrê cê bawerîyê miletêk bi nameyanê în, bi ziwanan, cugeh, mîrasê mucadeleyî, pîyacuyayiş, kapasite û peyino peyin bixo-bawerîyê în çinê kerd. Yanî, nameyê mi û no ‘gh’yêko te de yo kolonyalîzmî rê serre wedarnyiş temsil keno û no çî însanan nerihet keno.
Şima zanê gelo, Virgin Media (Şîrketê Medyayî yê Îngîlîzan) dir serre berdiş, û gama merdimêk ra derbasê merdimêkê bînî bena şeş rey nameyê xo sey F-I-O-N-N-G-H-U-A-L-A N-I-C R-O-I-B-E-A-I-R-D vatiş çiqas zor o? ‘gh’yî nameyê mi ra vetiş û nameyê xo seba Robertsî şixulnayiş hezar reyî nê asanêrî bi.
LA nameyê mi nasnameyê min o. Têkiliyê min ê kolonyalîzmî temsil keno û hêvî kena nişan dano ke ez miletêkê bindestê înan dir a mücadeleye înan de. Loma ez Fionnuala Roberts nêşuxulnena û warê ê de Fionnghuala Nic Roibeaird şixulnena. Bi ‘gh’.
———————–
