Arşîvên Tag: meksîka

Dema zimanekî dimire

Anîmasyona bi navê Ihcuac thalhtolli ye miqui (Dema zimanekî dimire), bi zimanê nahuatl a li Meksîkayê hatiye weşandin. Helbest ji aliyê Migeul Leon Portilla ve di 2017an de hatiye nivîsandin. Anîmasyona bi navê “Ihcuac thalhtolli ye miq” (Dema zimanekî dimire) bi zimanê nahuatl a Huastecayê yê li Meksîkayê hatiye weşandin.  …

Bêtir »

Amerîka dixwaze pêşî li koçberan bigire

Wezîrê Karên Derve yê Amerîkayê Antony Blinken ji bo meseleya pêla koçberiyê çû serdana Meksîkayê. Di hevdîtinê de şandina qismek koçberan ji bo başûrê Meksîkayê û zêdekirina kontrola riyên hesînî yên Meksîkayê jî hat gotûbêjkirin. Amerîka ji bo ji krîza koçberiyê re ya ber bi sînorên xwe çareyekê bibîne di …

Bêtir »

Şoreşa Meksîkayê di 1910’an de dest pê kir

Şoreşa Meksîkayê di 1910’an de dest pê kir û bênavber heta 1920’an berdewam kir. Di 10 salên şoreşê de li gelek aliyên welêt bûyerên şîdetê rû dan, hukumet hilweşiyan û komên mixalif şerê hev kirin. Îro salvegera destpêka Şoreşa Meksîkayê ye ku proseya herî aloz a dîroka vî welatî ye. …

Bêtir »

Fermandar Marcos xatir xwest

Fermandarê tevgera Zapatîstayan Marcos bi nameyekê dirêj ji karê xwe vekişiya. Marcos bi van gotinên hestiyar biryara xwe ji raya giştî re eşkere kir: “SubGaleano mir. Çawa ku berê dijîya, ew niha jî mir.” Fermandarê tevgera Zapatîstayan Marcos bi nameyekê dirêj ji karê xwe vekişiya. Marcosê karîzmatîk bi nameyeke dirêj …

Bêtir »

Afrîkiyên li Meksîkayê: Venasîn pêk hat lê xizanî hîn didome

Afro-meksîkî ji dema dagirkirina Meksîkayê ya ji aliyê Îspanyolan ve li vî welatî dijîn. Kolonyalîstên Îspanyol, piraniya wan ji sedsala 15. û vir anîne Meksîkayê û ew wekî kole xebitandine. Ew bi hêviya azadiyê, bi rengekî aktîf beşdarî şerê rizgariya Meksîkayê bûne. Mixabin, piştî serxwebûnê jî cudaxwaziya li hember wan …

Bêtir »

Dema zimanekî dimire…

Anîmasyona li ser bingeha helbesta Migeul Leon Portilla ya bi navê “Cuando Muere una Lengua” (Dema zimanekî dimire) bi zimanê nahuatla Huastecayê yê li Meksîkayê hatiye weşandin. Fikra amadekirina anîmasyoneke bi vî rengî û dîrektoriya wê ji aliyê Gabriela Badillo ve hatiye kirin. Zimanê nahuatla Huestecayê herêma Huesteca ya li …

Bêtir »

Xwecî ji serokê nû yê Meksîkayê bi hêvî ne

Serokê nû yê welat Lopez Obrador sozên girîng dabûn xweciyên welat. Di nava van sozan de naskirina mafê xwedîtiya erdên xweciyan jî heye. Eyaletên herî xizan ên Meksîkaya federal li başûrê welat cî digirin û nifûsa piraniya van eyaletan ji xweciyan pêk tê. Eyaletên xwecî yên xizan ev in: Oaxaca, …

Bêtir »

Civaka Otomí-Ñätho mafê xwe yê xweseriyê bi kar tîne

  Ceribandina xweseriya Chiapasê û hewldanên xwerêxistinkirina ji bin ve ya li eyaleta Michoacanê bandorê li xweciyên li Meksîkayê dikin. Komên xwecî yên bi navê Otomí-Ñätho li Meksîkayê ji bo parastina xwezaya xwe mafên xwe yên xweseriyê bi kar tînin. Salekê berê, gel bi mebesta parastina daristanê dest bi hewldanê kir …

Bêtir »

Meksîka pêşiya weşanên bi zimanê xwecî vedike

  Dadgeha Bilind a Meksîkayê cihêrengiya ziman di nava weşanên radyoyên ne fermî de naskir. Dadgehê di biryara xwe ya 20’ê Çileyê de ferzbûna zimanê îspanyolî ya di weşana radyoyên ne fermî de betal kir. Bi vê biryarê, xala 230. a telekomînîkasyon û weşanên radyoyê ku dibêje “radyoyên ne fermî divê …

Bêtir »

Dîroka têkoşîna gelekî ya li dijî jenosîdê

    Telesur ku ji Venezûelayê weşanê dike, belgefîlma bi navê “Yaquis: Çîroka Şerê Gel û Jenosîdeke li Meksîkayê” weşand. Di belgefîlmê de têkoşîna çekdarî ya gelê yaqui ya li dijî dewletê li ber çav tê raxistin. Di vê fîlma ku ji 60 deqîqeyan pêk tê de nivîskarê meksîkî  û …

Bêtir »

Marcos xatir ji me xwest

    Berdevkê Artêşa Rizgariya Gelê Zapatîsta (EZLN) Marcos ku wekî Subcomandante Marcos dihat naskirin, ji wezîfa xwe vekişiya. Bi vekişîna Marcos re pêvajoyeke têkoşîna ji bîst salan zêdetir a zapatîstayan ku li Meksîkayê û cîhanê bi şexsiyeta karîzmatîk a Marcos dihat naskirin, bi dawî bû.  Di dewsa Marcos de …

Bêtir »

Navendeke zapatîstayan rastî êrîşê hat

    Yek ji Navendên Destekê yên Arteşa Zapatîsta ya Rizgariya Neteweyî (BAEZLN) ya li Chiapasê rastî êrîşeke çekdarî hat. Di êrîşê de yek ji endamên zapatîstayan hat kuştin û gelek xisara madî pêk hat. Di 2’yê Gulanê de gelek pêgirtiyên Partiya Kesk a Ekolojîst a Meksîkayê (PVEM), Partiya Çalakiya …

Bêtir »

Dîtinên cûda yên li ser tecrûbeya xweparastinê ya li Meksîkayê

    Komên xweparastinê yên li çend eyaletên li başûrê Meksîkayê ku bi armanca parastina gel a ji êrîşa çeteyên narkotrafîkê hatibûn damezrandin,  wekî hezên komunal ên xweparastinê tecrûbeyeke yekta pêk tînin. Li gorî agahiyên ku endamên komên xweparastinê yên li eyaletên cuda yên vî welatî didin, li her navendê …

Bêtir »

Zapatîsta 20 saliya serhildana xwe pîroz kirin

    Endam û sempatîzanên tevgera Zapatîsta ya li Meksîkayê bîstsaliya serhildana tevgera xwe pîroz kirin. Serhildana Zapatîsta ya li hember globalîzmê û rewşa xerab a xweciyên li Chiapasê, di demeke kurt de bala cîhanê kişandibû ser xwe. Du hezar endamên tevgerê û bi sedan mêvanên ku ji DYA, Spanya …

Bêtir »

Li Meksîkayê rêzefîlma bi zimanê maya

Televîzyona Meksîkayê di dîroka xwe de cara pêşiyê dest bi weşandina rêzefîlmekê bi zimanê maya kir. Rêzefîlma Baktun, dixwaze bi riya lehengê bi nave Jacinto Juul Kiin hişmendiyekê di derbarê ziman û çanda maya de derxe hole. Rêzefîlma mêtrajdirêj wê ji 15’ê Tîrmehê heta meha Îlonê di televîzyonê de bê …

Bêtir »

Bi muzîkê li hember şîdetê têdikoşin

Problemên herî mezin ên civaka Meksîkayê şidet, kuştin, înfazên bêyî darizandinê, diziya erebeyan û şêlandina malan e. Di salên dawî de li vî welatî hikumeta Felibe Calderon (2006-2012) li ser navê şerê li hember narkotrafîkê, şerekî mezin meşand û di encam de 80,000 mirov hatin kuştin. Yek ji bajarên herî …

Bêtir »