Infowelat Enformasyon Ji Bo Welat
Gotarên Têkildar
Biryara ji bo roja referandûmê piştî muzakerekeyên di navbera tevgera serxwebûnxwaz û alîgirên Fransayê de hat girtin.
Li gorî vê, wê di 12’yê kanûna îsal de li giravê referandûma sêyemîn bê lidarxistin.
Li Kaledonyaya Nû wû referandûmeke din a serxwebûnê bê lidarxistin.
Biryara ji bo roja referandûmê piştî muzakerekeyên di navbera tevgera serxwebûnxwaz û alîgirên Fransayê de hat girtin.
Li gorî vê, wê di 12’yê kanûna îsal de li giravê referandûma sêyemîn bê lidarxistin.
Piştî diyarbûna roja dengdanê eniya serxwebûnxwaz ji bo kampanyayê kete nava hereketê.
Kampanyaya ji bo serxwebûnê wê ji aliyê yekitiya sendîkayan USTKE û Eniya Kanak û Sosyalîst a Rizgariya Neteweyî FLNKSê ve bê meşandin.
Bi vê armancê USTKE di nava karkeran de dest bi civînan kir.
Peymana Noumeayê-1998
Tevgera serxwebûnê dixwaze vê carê di dengdanê de bi ser bikeve û dawî li kolonyalîzma fransî a li giravê bîne.
Piştî bûyerên şîdetê yên li Kaledonyaya Nû, Fransa di 1998’an de bi tevgera serxwebûnxwaz re Peymana Noumeayê mor kiribû.
Di çarçoveya peymanê de mafê lidarxistina 3 referandûmên serxwebûnê hatibû naskirin.
2 referandûm hatin lidarxistin
Referandûma ewilî ya serxwebûnê di 2018’an de ya duyemîn jî di 2020’an de hatibû lidarxistin.
Di dengdana yekemîn de 43 ji sedî û ya duyemîn de jî 47 ji sedî welatiyên giravê ji serxwebûnê re gotibûn „erê“.
Hêjayî gotinê ye demografyaya Kaledonyaya Nû ji aliyê polîtîkayên kolonyalîst hatiye guherandin.
Piraniya nifûsa giravê ji welatiyê ewrûpî û yên jin giravên din ên Pasîfîkê pêk tên.
Gelê esil ê giravê kanak 40 % nifûsê pêk tînin û ev jî nahêle tevgera serxwebûnxwaz bigihîje armancên xwe.
USTKE Û FLNKS wê di kampantata hilbijartinê de bernameyeke antî-kolonyalîst biparêzin.
Tevgera serxwebûnxwaz dixwaze li giravê bêedaletiyên etnîk, aborî û sosyal bi dawî bibe û sîstemeke demokratîk bê avakirin.
Destkeftinên tevgera serxwebûnê
Di referandûman de bi ser neketi be jî, tevgera serxwebûnxwaz îsal du serkeftinên mezin bi dest xistin.
Di meha sibatê de tevgerê piştî dengdaneke parlemenê hêza xwe ya siyasî zêde kir û bû mafê avakirina hukumeta koalîsyonê.
Piştî vê, di 8’ê tîrmehê de hukumeta nû civiyabû û Louis Mapou wekî serokê giravê hat hilbijarti bû.
Bi vî awayî, piştî 40 salan siyasetmedarekî serxwebûnxwaz bûbû serokê Kaledonyaya Nû.
